Bu il də elə olacaq. Yenə filan küçə ilə fəhmən küçənin kəsişməsində həzin avazlı, amma tutarlı bir qadın peyda olacaq, icazəsiz-filansız elə həmin tində bərqərar olub nəzir toplamaq istəyən kolyaskalı əlil bir cavanı sürüyüb yerə salacaq: «Sən burda nə gəzirsən? Bura mənim toçkamdı!» Sonra Təzəpirin həyətində basabas.

Bir günlüyə «razrezli» əlbisələrini yetərincə mühafizəkar geyimlə əvəz edən qızlar qələbəliyə düşüb «vay, mama» qışqırandan sonra qeyri-standart situasiyada özünü doğrultmayan dikdaban ayaqqabılarını çıxarıb məscidin içinə keçəcəklər. Peyğəmbərimizin hamı üçün əziz olan nəvəsinin xatirəsinə axıdılan göz yaşı üçün elə həmin andaca kompensasiya istəniləcək. Bu istəklər rəngbərəng parçalara çevrilib məscidin həyÿtindəki əncir ağacını süslü bir gəlinə çevirəcək. Gələcəkdə həm hacı, həm məşədi, həm də kərbəlayi olmaq istəyən müsəlman qardaşlarımızsa kürəyinin iki yerində zəncirin bədənə birbaşa təması üçün nəfəsliklər olan köynəklərini geyib qətl sınana kimi özlərini döyəcəklər. Həmin gün hamımız bir olacağıq. Din hisslərimiz güclənəcək. Maşallah çəkili polis nəfərindən tutmuş televiziyada özü də inanmadığı mətləblərə camaatı inandırmağa çalışan diribaş gəvəzəyə kimi...

Məhərrəmliyi həmişə belə keçiririk. Az qala yüz il əvvəl – 1907 ci ildə «İrşad» qəzeti yazırdı: «Baş yarmaq, zəncir vurmaq, Qasim otağı gəzdirmək adətlərinin cümləsi artıq bir günahdır və bu, islam şəriətində heç bir kitabda və qanunda yoxdur və hər kəs ki, bu işləri əmələ gətirsə, böyük günahkar hesab olunur». Bu sözlərə şəhər qazisi Mir Məhəmmədkərim ağa, Axund Hacı, Molla Ruhulla, Axund Cavad, Axund Ələkbər, Axund Şeyx Məhəmmədcavad, Axund Hacı Qəvam, Axund Hacı Molla ağa, Hacı Mirmöhsün, Axund Molla Əbülqasım cənabları yekdil razı olub imza etdilər». Amma nə fayda? Nə onda, nə sovet dönəmində, nə də indi bu ənənənin səngiməsinin yox, əksinə, bir az da güclənməsinin şahidi oluruq. Sakitcə seyr edir və müdrikcəsinə susuruq. Ona da razı oluruq ki, Mirzə Cəlil demiş, «əcnəbilər tamaşaya gəlsinlər, müsəlmanların bu işlərini görüb və əkslərini götürüb kitablar bağlasınlar və tamam yer üzündə bizi vəhşi adlandırsınlar».

Şübhəsiz, Kərbəla hadisələri – peyğəmbərimizin nəvəsinin ölüm günü anılmalıdır. Amma on dörd əsr bundan öncə diktator Yezidə qarşı döyüşdə qəhrəmancasına şəhid olmuş Hüseyni belə yas ovqatı ilə anmaq nə dərəcədə düzgündür? Quranda buyrulur: «Şəhidlərə ölü deməyin, onlar diridir, amma siz bunu başa düşməzsiniz». Başqa tərəfdən, bu anım nümayişkaranə şəkildə, bir qədər də təmənnalı və qeyri-səmimi keçirilir. Şəxsi faciələrlə bağlı heç vaxt kiminsə gedib kütlə qarşısında, xüsusən, qadınların gözü qabağında vay-şivən qoparıb özünü döyməsinə rast gəlməzsən. Çünki bir türk olaraq hər bir kişi bunu özü üçün ayıb sayar. Bundan başqa, bir halda ki, Allah hər bir kəsə onun şah damarından da yaxındır, demək, bu hadisənin bizdə təbii olaraq doğurduğu təəssüf hissləri həmin anda Ulu Yaradana bəlli olur. Belə olan halda bunu kimlərəsə nümayiş etdirməyə nə lüzum? Bu, acizliyini malalamaq istəyindən, öz mənini göstərmək arzusundan doğmurmu? Bütün bunlar Quran məntiqinə ziddir. Müqəddəs Kitabımızda buyrulur: «Ürəkdən və gizli yalvarın Rəbbinizə. Həddini aşanları sevməz Allah» (Əraf, 55).

Məhərrəmlik adamların dini hisslərindən yararlanmağa çalışanların həsrətlə gözlədiyi bir aydır. Həmin zümrə belə mərasimlərin kütləvi olmasından vəcdə gəlir. Güvəndikləri kütlənin varlığının, bərqərarlığının, neçə əsr əvvəlkindən zərrəcə fərqlənmədiyinin bir daha məmnuniyyətlə şahidi olurlar. Həmin kütlədən nə vaxtsa bir sıra məsələlərin çözülməsində yararlana biləcəklərinə görə sevinirlər. Amma bu bir sıraların sırasında, şübhəsiz, Qarabağa, Cənuba, ölkənin bir sıra iç problemlərinə dəxli olan heç nə yoxdur. Bu, kütləyə də sərf edir. Yolverilən söymə mərasimlərində fəal olma, yolverilən qəhrəmanlıq. Günümüzdə yaşayan və varlığı insanlara təhlükə törədən yezidlərə itaət, ölmüş və şübhəsiz, cəzasını almış, yəqin ki, «boynu və çənəsi qollarına zəncirlənmiş» (Yə-sin, 8) günahkara – Yezidə isə hədə və söyüş. Öz ulağını qorumağa gücü və cəsarəti çatmayan Məmmədhəsən əmilərdən transsendent ünvanlı şərə sərt mesac, ətrafında baş verənlərəsə mübhəm bir sükut...

Məhərrəmlik bitəcək. Sonra yenə hər şey öz axarı ilə gedəcək. Yazdı. Ağaclar yenə böyüməyində, qarışqalar yem axtarmağında, cırcıramalar cırıldamağında. Məmmədhəsən əmi ilə Xudayar bəy, öz doğru saydıqları təbirləri ilə desək, yaşamaqlarında davam edəcəklər. Bağışlanmışlardansınızmı?

«Azadlıq», 3 aprel 2001