|   RU  |  EN  |.....

Yaşar Nuri ÖZTÜRK

VƏSİLƏ

Qurani-Kərimdə 2 yerdə keçən (Maidə, 35; İsra, 57) «vəsilə» bir şeyə yaxınlaşmaq üçün ona yaxınlığından yararlanılan şey mənasına gəlir. Quran terminologiyasında Allaha yaxınlaşmaqda yararlanılan şəxs, metod, əşya və imkan mənasındadır.

Vəsilə mütləq olaraq işlənildiyinə görə bir sıra qayələrə çatmaq üçün Quranın qoyduğu yasaqları pozmayan hər imkandan yararlanmaq vəsilə sırasındandır. Vəsilə edilməyə təvəssül deyilir. Quran «Allaha varmaq üçün vəsilə tapın» deyə sərhədsiz bir təvəssül sahəsini insanlığın önünə açıb. Təvəssül relyativ və dəyişkən bir anlayışdır. Həyatın yeni şərtlərinə və çətinliklərinə görə yeni-yeni vəsilələrə sarılmaq yaradılış qanunlarından biridir. Quran bu qanunun işləməsini ağıl və həyat reallıqları ilə zidd gələn doqmalar qoyaraq əngəlləmə yönünə getməyib. Yaxşıya və gözələ, xeyirə və xidmətə çatmağa yardımçı olacaq hər cür imkan dəyərləndirilir.

Vəsilənin izafiliyi onu bidətdən ayırır. Bidət rədd edilib, amma vəsiləyə sarılmaq Quranın verdiyi bir imkandır. Bidət dinə sonradan soxulan və Allaha ibadətdə irəli getmək qayəsi ilə ənənələşmiş davranışdır ki, dinə əlavə olduğundan pis bir yoldur. Böyük islam alimi Şatibi (öl.1388) əsəri «əl-İtisam»da bidətin bu yönünü geniş şəkildə incələyib.

Bidətin ən təhlükəli tərəfi Şatibinin də dediyi kimi, «dinə bənzəməsi» və Allaha qulluğu artırma, daha çox təqva və s. adı ilə ortaya çıxmasıdır. Bidət din adına ölçü və məsuliyyət qoyan Allahın bu səlahiyyətinə təcavüzdür. Bidətin gözəli olmaz. Gözəl olan vəsilə cümləsindəndir. Vəsiləliyini itirən şey bidət olur.

Şatibi başqa dahi məsləkdaşları kimi, bidətlə gətirilən «dində artırma, qulluğa əlavə» fəlakətinin pisliyini Quranın Nəhl surəsinin 9-cu ayəsindən hərəkətlə təsbit edir. Bu ayə: “Doğru yolu bəyan eləmək Allahın öhdəsində. Bu yoldan sapan da var» deyir.

Dini əksiltməklə dinə əlavənin islam ölçüləri cəhətindən fərqi yoxdur. İkisi də Allahın haqq və səlahiyyətinə təcavüzdür. Məsələn, günorta namazının dörd rükətlik qulluq borcu olan fərzini iki rükətə endirməklə altı rükətə qaldırmaq arasında islama tərs düşmə cəhətindən elə bir fərq yoxdur. Eyni zamanda, hz.Məhəmmədin məsciddən kənarda qıldığı sünnətləri məscid içində qılmaqla heç qılmamaq arasında sünnətə zidlik baxımından heç bir fərq yoxdur. İki halda da sünnət tərk edilib. Biri əksiltmə yolu ilə, biri artırma yolu ilə. Və burada artırma camedə qılınması lazım gələn fərzə əlavə şəklində olmaqdadır. Amma bir insanın ruhunu ucaltmaq üçün came xaricində daha çox namaz qılması məqbuldur, sünnətdir. Bu vəziyyətdə qul Allaha yaxınlıq üçün tətəvvü ibadəti vəsilə qılmaqdadır. Eyni ibadətin fərzə əlavə edilərək rəsmi və məcburi ibadət vaxtı icrası isə «fərz olmayan namazlar məsciddən kənarda qılınır» şəklində sünnət ölçüsünü zədələdiyindən vəsilə olmaqdan çıxır, bidət olur. Peyğəmbərimiz: «Mənim sünnətimi bidətə təhvil verənlərə lənət olsun» deyib. Ayrıca o dində artırmaya gedənlərin bütün nəbilər tərəfindən lənətləndiyini buyurub. Nə maraqlıdır ki, cənab Rəsul az öncəki hədisində qulluqda, ibadətlərdə artırma yönünə (artırma deyimi peyğmbərimizindir) gedənləri «ibadətdə şirrətlik» etməkdə suçlandırıb.

 

 

 

<<<

Sayt Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına
Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə yaradılıb.

OXUMALI

"Mədəniyyətlər arasında qlobal müharibə haqda proqnozlar bir tikə çörəyini itirməkdən qorxub yeni düşmən obrazı axtaran peşəkar ekspertlərin
işidir"
>>>

"Sevgidə günəş kimi ol, dostluq və qardaşlıqda axar su kimi ol, hər nə olursan ol, ya olduğun kimi görün, ya göründüyün
kimi ol!
" >>>



Copyright © 2011 Vasif Sadigli. All rights reserved. Bütün haqları qorunur.