Xəbər mənasındakı «nəbə» kökündən törəmiş bir sifət olub, xəbər gətirən deməkdir (cəmi ənbiya, nəbiyyun). Dilimizdəki «peyğəmbər» sözü farscadan alınıb və bu sözün qarşılığıdır. «Nəbi» sözü tək və cəm şəkildə Quranda 75 yerdə keçir. Nübüvvət (peyğəmbərlik), yəni Yaradıcı ilə insan arasındakı xəbər rabitəsi ilahi aktivitələrdən biridir. Nübüvvətin biri ümumi, biri özəl olmaqla iki çərçivəsi var.

Ümumi çərçivə Allahın, yüksək planların insanla dialoqudur ki, bu, davamlıdır. Bu mənada Allah-insan xəbərləşməsinin bitməsindən danışmaq olmaz. Bu cür xəbərləşmənin Allahdan insana uzanmasına ilham, insandan Allaha uzanmasına dua deyilir. Yəni nübüvvətin yuxarıdan aşağı şəkli vəhy və ilham, aşağıdan yuxarıya işləməsi isə dua və niyaz olmaqdadır. İbn Ərəbi «Fütuhat»ında nübüvvəti ilahi sifat və fəaliyyətlərdən biri olaraq qeyd edəndən sonra onu Allahın Səmi (eşidən, dinləyən) adının bir təcəllisi olaraq göstərir. İbn Ərəbiyə görə, insanın mənliyində duyduğu bütün bütün ilhami-ilahi eriş və duymalar ümumi anlamdakı nübüvvətin içindədir. BUNA GÖRƏ BÜTÜN YARADICI, SONSUZU YAXALAYICI FƏALİYYƏTLƏR (ESTETİK, FİKRİ, ELMİ) ÜMUMİ MƏNADA NƏBƏVİ FƏALİYYƏTLƏRDİR. İbn Ərəbi əsərinin başqa bir yerində bu mövzunu işləyəndə belə deyir: «Ümumi anlamda nübüvvətdə vaxt məhdudiyyəti yoxdur. Hər dövrdə bunun təmsilçiləri var».

Özəl anlamda nübüvvət qurumsal peyğəmbərlikdir ki, birincisinin əksinə bu fəaliyyət sistem gətirici və hər kəsi bağlayıcıdır. Bitdiyindən söz edilən nübüvvət budur. Bu anlamda nübüvvət ilhama dayalı biliklərdən fərqli olaraq bağlayıcı və ümumi biliklər gətirir və bu biliklərin elə və ya belə yanlış anlaşılması halında bir düzəltmə mexanizmini işlədərək yanlışları təshih edir. Bu üzdən ümumi nübüvvət qurumu insanın realitəyi qavraması baxımından qaçılmazdır. Fransız alimi Paskal (öl,1662) «Mənə İbrahimin, İsmayılın, Yaqubun tanıtdığı Allah lazımdır, filosofların tanıtdığı Allah deyil» deyəndə bu sirrə işarə edir.

Bir cəhət də var ki, ümumi nübüvvətdə nəbilər tanıtdıqları Allah və həyat gerçəyini özləri yaşayıb yaşadaraq insanlığa canlı model olurlar. Filosof və alimdə bu yoxdur. Yəni nəbinin tanıtdığı Allah teizmin Allahıdır, həyatın içinə, insanın var olma yoluna bizzat girər. Filosof və alimin Tanrısı isə deizmin ilahıdır ki, varlıq və oluşa başlanğıcda bir hərəkət vermiş olsa da, insanı uzaqdan seyr etməklə kifayətlənir, həyatın, müddətin içinə soxulmaz.

Və deizmin Tanrısı insanın həsrətinə əsla cavab olmamış, insanın susuzluğunu əsla aradan qaldırmamışdır. Bu susuzluq parça bilgilər verən ümumi çərçivəli-ilhami biliklərlə də tam olaraq dindiriləmməz. Doydurucu çözüm ümumi və total biliklərlə kompozisiyanı əskiksiz bir yapıya çatdıracaq olan qurumsal nübüvvətlə mümkün olur. Bu da ortaya din gerçəyini çıxarır.

Realitə mozaikasının tam şəklini alması nübüvvətin son təmsilçisi hz.Məhəmmədin mesacı ilə olub. Öncəki peyğəmbərlərin hərəsi bu mozaikanın bir parçasını gətirib. Hz. Məhəmməd isə həm özünə aid parçanı mozaikaya qoyub, həm də kompozisiyanın son şəklini alması üçün lazım gələni edib.

İbn Ərəbi məşhur «Füsus»unda Məhəmməd peyğəmbəri kompozisiyanın son şəklini verən nəbi olaraq qeyd edir.

«Nəbi» sözünün keçdiyi ayələri incələyəndə bu Tanrı elçiləri ilə bağlı aşağıdakı təməl özəlliklərə şahid oluruq: Bir çox nəbi səbr və qeyrətlə xidmət edən bir kadrı yanında tapıb. Heç bir nəbi hiylə, aldatma və pisliyə tənəzzül etməz və bulaşmaz. Hər nəbinin insanların və cinlərin pislərindən düşmənləri olub. Hər nəbinin xitab etdiyi cəmiyyət çətinlik və bolluqla imtahan edilib. Hz. Məhəmməd nəbilərin sonuncusudur və onun gələcəyi daha əvvəlki müqəddəs kitablarda xəbər verilib. Hz. Məhəmməd ümmi bir nəbidir. Bir nəbi yaxın qohumları da olsa, bütpərəstlər üçün Allahdan əfv diləyə bilməz. Hər nəbinin aldığı vəhy şeytan tərəfindən bulandırılıb, fəqət Allah ardından yeni bir vəhylə durumu düzəldib. Hər nəbiyə xitab etdiyi cəmiyyətin pis ruhluları müsəllət olublar. Bir nəbi olaraq hz.Məhəmməd ona inananları özündən daha çox sevər və düşünərdi. O, insanlara bir şahid, bir mücdəçi və xəbərdaredici olaraq göndərilib. Allah və mələklər son nəbi hz.Məhəmmədə salat və salam edərlər. Hər nəbi xitab etdiyi cəmiyyət tərəfindən boykot edilib. Ümmət fərdlərinin səslərini nəbinin səsindən yüksək tutaraq danışmamaları gərəkdir. Nəbilər arasında fərdi-ruhani üstünlük fərqi olmaqla birlikdə qurumsal heç bir fərq yoxdur.