Rəhman və Rəhim Allahın adıyla

1. Ucalardan ucadır Allah, Məscidi Haramdan ətrafını barlı-bərəkətli elədiyimiz Məscidi Aksaya aparmış Öz bəndəsini bir gecə. Aparmış ki, ayələrimizdən bə'zisini ona göstərək. Şübhəsiz, eşidəndir, görəndir hər şeyi Allah.

2. «Məndən başqasını vəkil tutmayın» deyə İsrail oğullarına yol göstərən Kitab verdik Musaya.

3. Ey Nuhla birgə gəmidə daşıyaraq nicat verdiyimiz kimsələrin törəmələri! Şübhəsiz, çox şükr eləyən bir bəndəydi Nuh.

4. Biz Kitabda [Tövratda] belə bir hökm kəsdik İsrail oğullarına: «O yerdə siz iki kərə qarışıqlıq salacaqsız və lovğalandıqca lovğalanacaqsız».

5. İlk öncə olacağın və'dəsi yetişən zaman çox güclü bəndələrimizi sizin üstünüzə saldıq, onlar da yurdunuzda hər bir evi nəzarətə aldılar. Bu bir və'd idi, yerinə yetməliydi.

6. Sonra itkilərinizi yenidən bərpa elədik. Mal-dövlət, oğullar verərək sizə yardım göstərdik, sayınızı çoxaltdıq.

7. Yaxşılıq eləsəniz, özünüzə yaxşılıq eləmiş olursunuz. Pislik eləsəniz də eləcə. Sonuncu olacağın və'dəsi yetişən zaman yenə bəndələrimizi göndərdik ki, üzünüzü qaraldaraq pis günə qoyalar sizi, ilk dəfə olduğu sayaq Beyt əl-Məqdisə girələr və ələ keçirdiklərini məhv edələr.

8. Dedik bəlkə bundan sonra rəhmi gələ sizə Rəbbinizin. Bir də fəsad törətsəniz, Bizim də üzümüz dönər və cəhənnəmi kafirlərə məhbəs edərik.

9. Şübhəsiz, ən düz yola yönəldir insanları bu Qur'an. Böyük bir əcirlə müjdələyir yaxşı-yaxşı işlər görən mö'minləri bu Qur'an.

10. O kəslər ki, axirətə inanmayırlar, ağrılı bir əzab hazırlamışıq onlara.

11. Xeyir-dua dilədiyi sayaq şər-dua da diləyər insan [xeyir iş görmək istəyə-istəyə özünə şər qazanar]. Əslində hər şeydə hövsələsizdir insan.

12. İki ayə olaraq var elədik biz kecəni, gündüzü. Gecənin ayəsini yox eləyib [rahatca uyumağınız üçün işığını söndürüb] gündüzün ayəsini nur olaraq var elədik ki, arayasınız Rəbbinizin kərəmini, biləsiniz ilin, vaxtın hesabını. Bildirmişik hər şeyi birər-birər.

13. Hər insanın tale yükünü, gördüyü işlərin yükünü boynuna yükləyib ona daşıtdırarıq və qiyamət günü vərəq-vərəq açarıq önündə bir kitabı.

14. «Oxu kitabını, sən özün özünə bəsinsən bu gün, özünlə özün çək haqq-hesabını».

15. Kim taparsa doğru yolu, bu onun lehinədir, kim saparsayolundan, bu onun əleyhinə. Günahı olan adam başqasının günah yükünü daşıyan deyil. Biz elçi göndərməyincə əzab verən deyilik.

16. Hər hansı şəhəri məhv eləmək istəsək varlı-karlı başçıları doğru yola çağırarıq, əmrimizdən çıxarlar-gerçək olar istəyimiz, darmadağın edərik bu şəhəri.

17. Nuhdan sonra neçə-neçə nəsli yox elədik. Bəndələrinin günahlarını təkcə Rəbbinin bilməyi və görməyi bəs eləyər onlara.

18. Tələsiyən həyatı [dünya həyatını] istəyən kəs bilsin, istədiyimiz adama istədiyimiz qədər tələsik verərik onu. Sonra cəhənnəm edərik beləsinin yerini və qınanmış, qovulmuş təkin vasil olar oraya.

19. Axirəti arzulayan, iman gətirərək ona layiq sə'y göstərən kimsələrin sə'yləri qəbul buyurular Allahın dərgahında.

20. Hamısına - onlara da, bunlara da verərik Rəbbinin vergisindən. Rəbbinin vergisi heç kimə yasaq deyil.

21. Onların birini digərindən gör bir necə bu dünyada üstün tutmuşuq. Daha böyük məqamlar, daha böyük üstünlüklər isə axirətdədir.

22. Allaha tay tutmayasan başqa tanrını, yoxsa qınanmış olarsan, təkbaşına qalarsan.

23. Rəbbin buyurmuş ki, təkcə Ona ibadətdə olasız, ataya-anaya yaxşılıqlar edəsiz. İkisindən birisi, yaxud da hər ikisi qocalıq çağlarında sənin yanındadırsa, nəbadə «Uf» deyəsən, onların üstünə səsini ucaldasan. Sən onlarla gözəl danış, gözəl din.

24. Onlar üçün rəhm umaraq tapdala öz qürurunu və de ki, «Rəbbim, məni uşaqlıqdan necə böyüdüblərsə, Sənin də onlara rəhmin gəlsin eləcə».

25. Rəbbiniz daha yaxşı bilir içinizdə olanı. Düz əməlli olsanız, bilin, Ona itaətə qayıdanların günahından keçər O.

26. Qohuma, yoxsula və yolçuya haqqını ver. Sərvətini əbəs yerə səpələyib sovurma.

27. Sərvətini əbəs yerə səpələyib sovuranlar şeytanların dostlarıdır. Şeytan da ki, nankor çıxmış Rəbbinə.

28. Rəbbindən umduğun rəhməti gözlədiyinçün [kasıb düşən vaxtında] məcbur olsan onlardan [qohum, yoxsul və yolçudan] üz döndərəsən, barı yüngülcə bir sözlə könlünü al onların.

29. Əlini bağlı tutub xəsislik eləmə, büsbütün də açma onu, yoxsa qınayarlar səni, peşmançılıq çəkərsən.

30. İstədiyi kimsəyə bol-bol, istədiyi kimsəyə də müəyyən bir miqdar ilə verər ruzini Rəbbin. Şübhəsiz, bəndələrinin halını biləndir, görəndir O.

31. Yoxsulluqdan qorxaraq övladlarınızı öldürməyin. Sizin də, onların da ruzisini verən Bizik. Onları öldürmək, şübhəsiz, böyük günah deməkdir.

32. Zinaya yaxın durmayın, çirkin bir əməldir, pis bir yoldur bu.

33. Allahın haram qıldığı canı haqq aşkara çıxmayınca öldürməyin. Haqsız yerə öldürülən kimsənin yiyəsinə haqq vermişik ölüsünün haqqını qatildən ala. Ancaq o da öldürəndə həddini aşmamalı [qatilin yerinə başqasını öldürməməli]. Şübhəsiz, ona da yardımımız yetişər.

34. Ərsəyə yetməyincə yetim yalnız insafla davranın onun malıyla. Vəfa edin əhdinizə. Verdiyi əhdə görə hər kəs cavab verməli.

35. Ölçüdə-çəkidə düzlük gözləyin. Bu daha yaxşı olar, daha çox xeyir gətirər.

36. Bilmədiyin bir şeyin dalına düşmə. Şübhəsiz, qulaq, göz və ürək - bunların hamısı sorğuya çəkilər tutduğun işə görə.

37. Torpağın üstündə şəstlə yerimə, yeri deşən deyilsən, boyun çatmaz dağlara.

38. Məkruh olan pis şeylərdir bunların hamısı Rəbbinin dərgahında.

39. Bu dediklərimiz hikmətlərdir, Rəbbin sənə vəhy eləmiş. Başqa bir tanrını Allaha tay tutmayasan. Yoxsa qınanmış və qovulmuş təkin atılarsan cəhənnəmə.

40. Rəbbinizmi sizin üçün oğlanları, Özü üçün mələkləri qızlar olaraq seçib ayırmış? Böyük-böyük danışırsız doğrusu.

41. Bu Qur'anda Biz hər şeyi birər-birər açıqlamışıq ki, öyüd alalar. Yalnız nifrətini artırmış bu onların.

42. De ki, «Dedikləri sayaq Ona tay tanrılar olsaydı əgər, ərşin sahibinə sarı yol arayardı bunlar».

43. Dediklərinin fövqündədir, ucadan ucadır, uludan uludur O.

44. Öyər Onu yeddi göy, yer və bunlarda olanlar. Bir məxluq olmaz ki, Onu öyməyə. Amma siz anlamazsız onların öyümünü. Şübhəsiz, çox həlimdir, günahlardan keçəndir O.

45. Qur'an oxuduğun zaman səninlə axirətə inanmayanların arasına gizli bir pərdə salarıq.

46. Yrəklərinə bir örtük çəkərik ki, anlamaq istəsələr belə anlaya bilməsinlər oxuduğunu. Qulaqlarından da ağır bir yük asarıq. Təkcə Rəbbinin adını anan zaman Qur'anda nifrətlə geriyə dönüb gedərlər.

47. Biz çox yaxşı bilirik nə səbəbə səni dinləyir onlar və yaxşı bilirik ki, gizli söhbətlərində zalımlar «Siz sadəcə cadulanmış bir adamın arxasınca gedirsiz» deyirlər.

48. Gör bir səni nələrə bənzədirlər. Doğru yoldan azmış onlar, doğru yola aparan bir yol da tapmaz onlar.

49. Dedilər: «Sümüklərimiz çürüyəndən sonramı yenidən xəlq edilib diriləcəyik?»

50. De ki, «İstər daş olun, istər dəmir,

51. istər də ürəyinizdə böyütdüyünüz hər hansı bir varlıq olun, hökmən diriləcəksiniz». Deyəcəklər: «Kim bizi qaytaracaq həyata?» De ki, «Sizi ilk öncə yaradan». Və təəcüblə baxaraq sənin üzünə «Bu nə zaman olacaq?» deyərlər. De ki, «Olsun yaxın zamanda».

52. Sizi çağırdığı gün Onu həmd edərək çağrışına gələrsiz və sizə elə gələr ki, torpağın üstündə və altında çox az müddət qalmısız.

53. Bəndələrimə de ki, danışarkən bir-birinə gözəl-gözəl sözlər desinlər. Şeytan vurmaq istər aralarını. Şübhəsiz, açıqca düşməndir insana şeytan.

54. Rəbbiniz daha yaxşı tanıyır sizi. İstəyəndə rəhmi gələr, istəyəndə əzab verər sizə O. Biz səni onlara vəkil göndərməmişik.

55. Rəbbin daha yaxşı bilir göylərdəkilər kimdir, yerdəkilər kim. Bir-birindən üstün tutduq peyğəmbərləri. Davuda da Zəbur verdik.

56. De ki, «Allahı qoyub başqalarına tanrılar olaraq tapınırdınız, çağırın gəlsin onlar. Düşdüyünüz sıxıntıdan sizi nə çıxara bilərlər, nə də bu sıxıntını bir yana döndərərlər».

57. Dua etdikləri bütləri də, bunların Ona ən yaxın olanları da Rəblərinə yaxınlaşmaq üçün vəsilə axtararlar. Onun rəhmətini dilərlər, əzabından qorxarlar. Həqiqətən də, Rəbbinin əzabından həzər etməli!

58. Elə bir şəhər yox ki, qiyamət günü gəlməzdən öncə onu yox eləməyək, şiddətli bir əzaba onu uğratmayaq. Bu, Kitabda yazılmış.

59. Mö'cüzələr göndərməkdən Bizi saxlayan odur ki, öncəki nəsillər danmışdılar onları. Gözlə görülə bilən bir mö'cüzə - dişi dəvə vermişdik Səmuda. Zülm etdilər dəvəyə. Yalnız qorxuzaraq imana gətirmək üçün göndəririk mö'cüzələri.

60. Bir vaxt sənə demişdik: «Rəbbin insanları salmış əhatəsinə». Sənə göstərdiyimiz görümlə, Qur'anda göstərilən mə'lum ağacla sınamışdıq insanları sadəcə. Qorxuzurduq onları. Amma bu da böyüdürdü, artırırdı onların azğınlığını.

61. «Adəmə səcdə eləyin» söyləmişdik mələklərə bir zaman. Onlar səcdə elədilər, iblis eləmədi, «Gildən yaratdığınamı səcdə eləyim?» dedi.

62. «Bir de görüm məndən üstün yaratdığın kimsə bumu? And olsun ki, qiyamətə qədər mənə möhlət versən əgər, mən bundan törəyənləri nəsil-nəsil yox edərəm, yalnız az bir qisminə ilişməz mənim şərim».

63. «Get və bil ki, onlardan kim sənə uyacaq olsa, bütöv bir cəza olaraq cəhənnəmdir hamınızın cəzası» dedi Allah.

64. «İnsanlardan kimə gücün yetərsə səsinlə oynat onu yerindən, atlılarını, piyadalarını qat onların içinə, şərik çıx onların mal-dövlətinə, övladlarına [bunları haram yolla qazanmağa sövq elə], və'dlər ver onlara - aldatmaqdan savayı bir şey və'd eləməz onlara şeytan. –

65. Mənim mö'min bəndələrimə isə sənin gücün yetən deyil!» Rəbbinin vəkilliyi yetər onlara.

66. Onun bol ne'mətindən əldə edəsiz deyə dənizdə gəmiləri sizdən ötrü üzdürən Rəbbinizdir. Şübhəsiz, sizə qarşı Rəhimdir O.

67. Dənizdə bir sıxıntıya düşsəniz, Ondan başqası adına tanrılar olaraq dua elədikləriniz yox olub gedərlər. Elə ki, quruya çıxardı sizi, Ondan üz döndərərsiz. Nankordur insan beləcə.

68. Məgər siz əminmisiniz, O sizi quruda da yerə batırmayacaq, başınıza daş yağdırmayacaq? Bundan sonra özünüzə bir vəkil də tapmazsınız.

69. Yoxsa siz əminmisiniz, küfrünüzə görə O sizi bir daha dənizə qaytarmayacaq, hər şeyi yarıb keçən fırtınalı bir küləyi üstünüzə göndərməyəcək, sizi suda boğmayacaq? Bundan sonra özünüzə bir dost da tapmazsınız bu elədiyimizə görə Bizdən cavab istəyə.

70. Bolluca ne'mət vermişik Adəm oğullarına. Quruda, dənizdə daşımışıq onları. Təmiz-təmiz şeylərdən ruzilər vermişik onlara. Yaratdıqlarımızın çoxundan üstün tutmuşuq onları.

71. O gün bütün insanları başçılarıyla birgə çağırarıq bir yerə. Əməl dəftərləri sağ əldən verilənlər oxuyarlar dəftərlərini. Az da olsa haqlarında bir haqsızlıq edilməz.

72. Bu dünyada kor olan kəs kordur axirətdə də. Doğru yoldan sapmışların sapmışıdır beləsi.

73. Azca qalmışdılar səni vəhy elədiyimizdən ayırıb fitnə toruna salalar, bizə yalan yaxaraq başqa bir şey deyəsən. Bundan ötrü səni özlərinə dost da seçmək istədilər.

74. Sənə səbat verməsəydik, az qala azacıq meyl edəcəkdin onlara.

75. O zaman həyatın da, ölümün də əzabını Biz sənə iki qat dadızdırardıq. Və bizə qarşı çıxmaq üçün kimsə yardım eləməzdi sənə.

76. Az qalmışdılar yürdundan didərgin salalar səni. Səndən sonra orda çox qalmazdılar.

77. Səndən öncə göndərdiyimiz peyğəmbərlərin taleyinə yazılan qanundur bu. Bir şey dəyişilməmiş Bizim qanunumuzda.

78. Günəş qərbə əyiləndən gecənin zülməti gələnə qədər namaz qıl. Qur'an oxunan sübh namazını da unutmayasan. Mələklər şahidlik edərlər sübh vaxtının namazına.

79. Gecənin bir vaxtı oyan və yalnız sənə aid olan namazı da qıl. Bəlkə həmd edilən bir məqama qovuşdura Rəbbin səni bununla.

80. De ki, «Rəbbim, məni salacağın yerə [Mədinəyə] sidq ilə sal razı qalım, çıxaracağın yerdən də elə çıxar ki, ürəyim orada qalmasın. Mənə Öz dərgahından dəlil ver köməyim olsun» .

81. De ki, «haqq üzə çıxmış, batil yoxa çıxmış». Yoxluğa məhkumdur batil, şübhəsiz.

82. Mö'minlərə Qur'andan şəfa və rəhmət verən şeylər nazil eləyirik. Bu da yalnız zalımların ziyanını artırır.

83. Elə ki, insana ne'mət verərik, üz çevirib uzaqlaşar verdiyimizdən. Bir şərə ilişəndə isə mə'yus düşər beləsi.

84. De ki, «Hərə öz biçimində görər işini. Rəbbiniz yaxşı bilir kim daha çox doğru yola tapınmış».

85. Səndən ruh barədə soruşarlar. De ki, «Rəbbimin işidir ruh. Sizə elm adlı şeydən çox az vergi verilmiş».

86. İstəsəydik Biz əgər sənə vəhy elədiyimizi aradan qaldırardıq. O zaman bir kimsə belə tapılmazdı Bizə qarşı çıxmaq üçün sənə vəkillik eləyə.

87. Vəhylərini səndə saxlamışsa O, demək rəhmətini Rəbbin sənə bəxş eləmiş. Şübhəsiz böyükdür sənə verdiyi ne'mət.

88. De ki, «Bütün insi-cin bir yerə cəm ola və gətirmək istəyələr bu Qur'anın mislini, gətirə bilməzlər onun mislini arxa durub bir-birinə yardım eləsələr də».

89. İnsanlara Biz hər şeyi neçə-neçə misalla açıqlayıb bildirmişik bu Qur'anda. Fəqət küfrdən əl çəkməmiş ki, çəkməmiş əksər adamlar.

90. Dedilər: «Yerdən bizə bir bulaq qaynatmayınca sənə iman gətirən deyilik.

91. Yaxud da sənin xurmalı, üzümlü bir bağın olmalı ki, ağaclar arasından çaylar axıtmalısan orada.

92. Ya da dediyin kimi parça-parça başımıza tökməlisən səmanı, yaxud da önümüzə gətirməlisən Allahı və mələkləri.

93. Ya qızıldan evin olmalı, ya da göyə qalxmalısan - oxumalı olduğumuz bir Kitab göndərməsən bizə oradan, sənin göyə qalxmağına inanmarıq da». De ki, «Ucalardan ucadır Rəbbim. Mən də peyğəmbər olaraq göndərilən bir bəşər deyiləm, bəs nəyəm?»

94. İnsanların imanının qarşısını təkcə o şey alar ki, doğru yol çıxan zaman qarşılarına «Allah bizə peyğəmbər olaraq bir bəşərmi göndərdi?» söyləyər onlar.

95. De ki, «Yer üzünün sakinləri burda gözib-dolaşan mələklər olsaydılar, Biz səmadan onlara elçi olaraq bir mələk göndərərdik».

96. De ki, «Mənimlə sizin aranızda Allahın şahidliyi yetərlidir». De ki, «Bəndələrin halını biləndir, görəndir O».

97. Allah kimi yönəldirsə doğru yola, tapıbdır o haqq yolunu. Kimi də azdırırsa, Allahsız olduğundan dostsuz qalar beləsi. Kor olaraq, lal olaraq, kar olaraq üzü üstə sürükləyib cəm edərik onları bir yerə qiyamət günü. Cəhənnəmdir onların yuvası. Səngiyəndə hər dəfə cəhənnəm odu, od üstünə od qoyub artırarıq alovu.

98. Bu, onlara verdiyimiz cəzadır. Ayələrimizi danmışdılar, «Sümüyümüz çürüyüb torpağa qarışandan sonramı yenidən xəlq edilib diriləcəyik?» söyləmişdilər.

99. Göyləri, yeri yaradan Allah onlar sayaq məxluqlar yaratmağa da qadirdir axı, bilməzmi oldular bunu? Onlar üçün əcəl [ölməyin və dirilməyin vaxtını] tə'yin eləmiş O, bu əcəlin gəlməyinə şübhə yox. Zalımlar da küfrdən əl çəkməz ki, çəkməzlər.

100. De ki, «Rəbbimin rəhmət xəzinələrinə siz sahib olsaydız belə xərcləməkdən çəkinərək onlardan bərk tutardınız». İnsan çox xəsis olar.

101. Doqquz sayda aşkar [əsa, işıldayan əl, çəyirtgə, qurbağa, qan, tufan, məhsul qıtlığı, İsrail oğullarının başı üstünə dağın qaldırılması, daşdan suyun fışqırması] vermişdik Biz Musaya. Bunu İsrail oğullarından soruşa da bilərsən. Onların yanına [Fir'onun sarayına] gələndə Musa «Ey Musa, görürəm cadulayıblır səni» demişdi Fir'on.

102. «Sən ki, artıq bilirsən, yalnız göylərin, yerin Rəbbi nazil eləyib bunları». Eləyib ki, görüb ibrət alalar. Ey Fir'on, mən də səni artıq məhv olmuş sanıram» demişdi Musa.

103. Fir'on istədi onları [Musanı və qövmünü] yerindən eləyib didərgin sala. Biz də suda boğduq onu və onunla olanların hamısını.

104. Sonra İsrail oğullarına «Bu torpaqda məskunlaşın. Elə ki, qiyamət və'dəsi gəlib yetişdi, hamınızı bir yerə cəm edərik» dedik.

105. Biz Qur'anı haqq olaraq nazil etmişik və haqq olaraq qalmış o. Səni də yalnız müjdə verən, xəbərdarlıq eləyən bir elçi olaraq göndərmişik.

106. Qur'anı hissə-hissə nazil eləmişik ki, sən onu insanlara tələsmədən oxuyasan.

107. De ki, «Siz ona inana da bilərsiniz, inanmaya da. Fəqət Qur'an nazil olmamışdan elm alan kəslər Qur'an oxunan zaman üzü üstə yerə düşərək səcdəyə qapılarlar».

108. Deyərlər: «Ucalardan ucadır Rəbbimiz. Şübhəsiz, Rəbbimizin və'di gerçək olacaq».

109. Yzüqoylu düşərək ağlayar onlar. Onların Allaha tə'zimini daha da artırar Qur'an.

110. De ki, «İstər Allah, istər Rəhman deyin Ona, hansını deyirsiz deyin. Təkcə Ona aiddir ən gözəl adlar». Sən namaz qılan zaman nə çox ucadan, nə də çox pəsdən oxu, bu ikisinin arasında orta bir səs seçib oxu.

111. Və belə de: «Həmd olsun Allaha, yoxdur Onun uşağı, yoxdur Onun tanrılıqda şəriki, heç zaman alçalmamış, heç kəsdən yardım almamış». Ululardan ulu bilib tə'riflə Onu.