İlyas peyğəmbər Quranda adı çəkilən elçilərdən biridir. Onun haqqında ətraflı danışılmır. Adı başqa peyğəmbərlərlə bir yerdə çəkilir, əməli salehlərdən olduğu, doğru yola yönəldildiyi vurğulanır. Məlum olur ki, o da İsrail oğullarına göndərilən peyğəmbərlərdəndir.

Bibliyada İlyas peyğəmbər haqqında xeyli məlumat var. Deyilir ki, İlyas (İliya) İsrailə Ahavın hökmdarlığı zamanı peyğəmbər olaraq göndərilib. Ahav özünə qədərki İsrail hökmdarlarının ən günahkarı imiş. Onun İzevel adında bütpərəst bir arvadı varmış. O, istəyirmiş ki, insanlar Allaha yox, Baal bütünə sitayiş etsin. Ahav və İzevel İlyas peyğəmbərə nifrət edirmişlər. Çünki o, insanların qəlbində Allaha dönmək arzusu oyadırmış. Həmin vaxtda xalq yolunu azır, bütlərə üz tutur və nəticədə İlyasın duasına əsasən Allah xalqı cəzalandırır. «Üç il yarım ərzində İsrail torpağında yağış olmadı. Qorxunc quraqlıq oldu. Rəbb İlyasa buyurdu ki, xəlvət bir yerdə, çayın kənarında Ahavdan gizlənsin. Allah quzğunlara əmr etdi ki, hər səhər və hər axşam peyğəmbərə çörək və ət gətirsinlər. Çayın suyundan isə peyğəmbər susuzluğunu yatırırdı» (Əhdi-ətiq, 3 Hökmdarlar, 17:1-6). Əhdi-ətiqdə İlyasın möcüzəsindən də danışılır. İlyasın içdiyi su quruyur və Allah ona Sidon yaxınlığındakı Sarefat şəhərinə getməyi, orada bir dul qadının evinə düşməyi məsləhət görür: «Dul qadın oğlu ilə yaşayırdı və çox kasıb idi. Onun sonuncu ovuc undan və tuluqdakı azacıq yağdan başqa heç nəyi yox idi. Qadın bunu İlyasa deyəndə o, qadına belə cavab verdi: «Qorxma, torpağa yağış verən günə qədər … küpdəki un tükənməz, tuluqdakı yağ əskilməz». Sonra dul arvadın uşağı ölür və İlyas peyğəmbər dua eləyir və Allah onu dirildir (3 Hökmdarlar 17:7-24).

Əhdi-ətiqə görə, İlyas peyğəmbər Allahın əmri ilə Baal bütünə sitayiş edən Ahavla mübarizə aparır və onun yanlışını sübut edir: «Bir gün Rəbb İlyasa buyurdu ki, hökmdar Ahavın yanına getsin və Baal ilə Aşğoret adlı bütlərin peyğəmbərlərini, eləcə də bütün xalqı Karmel dağına yığmağı xahiş etsin. Hökmdar Ahav hamını dağa yığanda İlyas onlara bu sözlə müraciət etdi: «Daha nə zamana kimi iki tərəf arasında dalğalanacaqsınız? Əgər Rəbb Allahdırsa, Onun ardınca gedin, yox, əgər Baal Allahdırsa, ona tabe olun». Sonra nəql olunur ki, Rəbbin peyğəmbərlərindən İlyas tək imiş, Baalın isə dörd yüz əlli peyğəmbəri varmış. İlyas peyğəmbər təklif edir ki, tərəflərin hərəsinə bir öküz versinlər. Onlar öküzü kəsib odunun üstünə qoysunlar. Od vurmasınlar. Hər kəs öz Allahını çağırsın. Odla cavab verən əsl Allahdır. Baalın tərəfdarları «Ey Baal, bizi eşit» deyib ağıllarını itirənə qədər bağırırlar. Amma od yanmır. Sonra İlyas peyğəmbər qurbangah tikir, oraya odun qoyur. Öküzü kəsib odunun üstünə qoyur. Qurbangahın ətrafını su ilə doldururlar. İlyas peyğəmbər duaya başlayır. Göydən od düşüb qurbanılığı, odunu və daşları yandırır. Bunu görcək hamı diz üstə çöküb deyir: «Rəbb Allahdır». (3 Hökmdarlar, 18:18-39). İlyas peyğəmbərdəq İncildə də söz açılır: «Ataların ürəklərini uşaqlara, itaətsizləri salehlərin hikmətinə döndərmək və Rəbbə hazırlanmış bir xalq təşkil etmək üzrə İlyasın ruhu və qüdrəti ilə Rəbbin önündə yeriyəcəkdir» (Luka 1: 17).

Ənam surəsində İlyas peyğəmbərin adı digər peyğəmbərlərlə yanaşı çəkilir, onun doğru yola yönəldildiyi deyilir: «Dərəcələrlə ucaldırıq istədiyimiz kimsəni. Şübhəsiz, müdrikdir Rəbbin, hər şeyi biləndir O. İshaqı və Yaqubu da bağışladıq Biz ona, doğru yola yönəltdik hər birini. Daha öncə Nuhu və onun soyundən olan Davudu, Suleyməni, Əyyubu, Yusufu, Musanı və Hərunu yönəltmişdik doğru yola. Beləcə veririk yaxşıların mükafatını. Zəkəriyyə, Yəhyə, İsa və İlyəsi də yönəltdik doğru yola. Onlardan hər biri əməli salehlərdən idi. İsməil, əl-Yəsə, Yunus və Lutu da yönəltdik doğru yola, aləmlərdən üstün tutduq hər birini» (Ənam 83-86).

Ənbiya surəsində də İlyas peyğəmbərin adı başqa peyğəmbərlərlə birlikdə çəkilir: «İsməili, İdrisi, Zulkifli də yada sal. Hər biri səbr yiyəsiydi. Rəhmətimizin ağuşuna aldıq onları, yaxşılardan idilər» (Ənbiya 85-86).

Saffət surəsində Musa peyğəmbər və onun qardaşı Harun peyğəmbərdən bəhs ediləndən sonra İlyas peyğəmbər haqqında bunlar deyilir: «İlyəs də göndərilmiş elçilərdəndi. Bir zamanlar öz qövmünə demişdi: «Allahdan çəkinməzmisiniz? Yaradanların yaradanını qoyub Bə'l bütünəmi tapınırsız? Allah sizin də Rəbbinizdir, öncə gəlib-getmiş atalarınızın da».
Dandı onu soydaşları. Cəhənnəmlik olacaqdı hamısı Allaha sadiq qalan bəndələrdən savayı. Yaxşı bir ad qoyub getdi gələcək nəsillərə. Salam olsun İlyəsə. Yaxşıları mükafatlandırırıq beləcə» (Saffət 123-131). Bəzi hədis alimləri İlyas və İdris peyğəmbərin eyni şəxs olması qənaətindədir. Bu barədə Buxari hədislərində yazır. Mühyəddin ibn Ərəbi də belə düşünüb: «İlyas Nuhdan əvvəl nəbi olan İdris əleyhissalamdır. Və Allah İdrisi uca məkana yüksəltdi. İdris göylərin qəlbində, yəni Günəşdə olurdu. Sonra Baalbek şəhərinə göndərildi. «Baal» bir bütün, «bek» isə hökmdarın adıydı. Baal bütü bu yerin hökmdarına məxsus idi. Və İdris olan İlyas hacət mənasına gələn lübnan adlı dağın yarılması ilə oddan bir at gördü. Atı minəndə şəhvət ondan uzaqlaşdı…» (M.Ərəbi, «Füsus əl-hikəm» İlyas sözündəki hikməti-nasiyyə»)

Quranda İlyas peyğəmbərdən az bəhs edildiyindən onun haqqında İsrailiyyatdan gəlmə çoxlu rəvayətlər yayılıb. Bu rəvayətlərdə deyilir ki, İlyas peyğəmbər olaraq göndəriləndə İsraillilər on metr hündürlüyündə Baal adlı bütə sitayiş edirmişlər. İlyas peyğəmbər onları Allah əzabı ilə qorxudaraq bu yanlışdan uzaq olmağa çağırır. Amma adamlar onu dinləmirlər. Özünü isə uzaqlaşdırırlar. Nəticədə Allahın qəzəbinə gəlirlər. Yağışlar kəsilir, bərəkət aradan qalxır, heyvanlar qırılır. Bu zaman İlyas peyğmbər isə gizlicə təbliğlə məşğul olurmuş. Kim ona iman edirsə, evində bolluq və bərəkət varmış. Nəhayət, Baalbek hökmdarları səhvlərini anlayıb İlyas peyğəmbərə üz tuturlar, ona iman edirlər. Xahiş edirlər ki, Allaha dua eləsin və bu müsibət aradan qalxsın. İlyas peyğəmbərin duası qəbul olunur. Bol məhsul, bərəkət bərpa olunur. Amma onların haqq yolunda səbatları çox sürmür. Yenidən doğru yoldan uzaqlaşırlar.

Belə qənaətlər də geniş yayılıb ki, peyğəmbərlərdən dördü indi də yaşayır. Bunların ikisi yer üzündədir: İlyas və Xızır. İkisi isə göydədir: İsa peyğəmbər və İdris. İlyas və Xızırın ölümsüzlüyü barədə «Məsnəvi»də də danışılır: «İlyas və Xızır kimi dünya durduqca dur, yer üzü lütfünlə göy üzünə dönsün» (Məsnəvi, 6-cı cild, misra 188). Belə fikir də var ki, Xızır quruda, İlyas isə dənizdə çətin vəziyyətdə qalanlara yardım edir.

Xızırla İlyas peyğəmbərin hər ikisinin diri olması və yer üzündə olması qənaəti onların bir-biri ilə əlaqədə olması və ya bir şəxs olması qənaətlərini də ortaya çıxarıb. Bəzi yerlərdə Xıdır Əlləz dedikdə eyni şəxs nəzərdə tutulur. İslam dünyasının bir sıra yerlərində Xızır-İlyas təkyəsi, Xızır İlyas kəndi və s. bu gün də var.