“Öyər Tanrını göylərdə nə varsa, yerdə nə varsa. O, güclü, hikmət yiyəsi. Onundur göylərlə yerin mülkü, hakimiyyəti. O dirildir, ölüldür. O hər şeyə qadir. Əvvəl Odur, axır Odur, aşkar Odur, gizli Odur. O hər nəsnəni biləyən” (“əl-Hadid” – Dəmir, 1-3).

Özünü bu cür tanıdan ulu Tanrının bütün varlıqların üzərində şəriksiz hakimliyi, Öz idarəsi altında saxladığı kainata rəhbərlik və sahiblik etməsi ilk və son məqamda yaradıçı qüdrət özəlliyilə izah olunur.

Var olan hər nəsnənin görülməz-görünərləri bütövlükdə və ayrı-ayrılıqda ucalardan uca Qüdrətin yaradıçılıq hədəfindədir. Nəyin harada başladığı, harada bitdiyi çağdaş təfəkkürümüzcə nə qədər mücərrəd anlaşılır-anlaşılsın, ancaq bunun Tanrı iradəsi və idarəsində olduğu konkretdir. Olmuşların, olurların, olacaqların arasında maddi-mənəvi varislik telləri, təkamül pillələri, təbii-tarixi qanunauyğunluqlar İlahi Yaradıçılıq kontekstindən kənarda deyil. Kütlənin itməməsi, maddənin enerjiyə, enerjinin maddəyə çevrilməsi, eləcə də insanın maddi-mənəvi dəyərlər yaratması və s.-ni ulu Yaradıçılıq işinin tərkib hissələri və predmetləri olaraq qəbul etməyin əsasında nə durur? Bunların üzərində ilahi möhrünün cizgiləri necə təcəlli tapır?

Materialistlərin “öncə materiya, sonra şüur” platformasının basqısı ilə biçimlənmiş təfəkkür tərzi həmin sualların cavabları qarşısına bəri başdan sədlər çəkir. Bu sədləri aradan qaldırmaq işi isə ulu Zəkanın dərkinə doğru istiqamətləndirən və insan ağlının sərhədlərini sökməkdə olan ilahi vəhylərin öhdəsinə düşür.

Yəhudiliyin müqəddəs Kitabı Törədə ilkin yaradılış barəsində belə deyilir: “Var olsun işıq” – dedi Tanrı, var oldu içıq”. Bu ifadə müqəddəs Oxudakı “ol dedi oldu” sözlərilə səsləşir.

Müqəddəs Kitabımızda İlahinin kainat yaradıçılığı ilə bağlı işi təkcə “ol” buyuruğu-istəyilə açıqlanıb qalmır, bu prosesin ayrı-ayrı epizodlarına da diqqət çəkilir.

Öncə maddi varlığın ilk maddəsinin tamlığından söz açılır: “Məgər o dananlar görməzmiydilər, bitişikdi göylərlə yer, Biz ayırdıq onları...” (“əl-Ənbiyə” - Peyğəmbərlər, 30). Başqa bir ayədə həmin maddənin ilkin durumu haqqında məlumat verilir: “Sonra da tüstülü bir halda olan göyə yönəldi...” (“Fussılət” – Müfəssəl açıqlanmış, 11). Daha sonra ulu Tanrı göydəki ayələri – günəşi, ulduzları yaratdığını, bunların trayektoriyasını, hərəkət məkanını müəyyənləşdirdiyini bildirir. Beləliklə, sözü gedən kainat materialının hissələrə ayrıldığı aşkarlanır ki, bunlar da Yaradanın icad etdiyi qanunlara tabe tutularaq hər biri öz funksiyasını yerinə yetirməyə başlayır. Ardınca da həyat gəlir: “...Və sudan var elədik canlı olan nə varsa” (“əl-Ənbiyə - Peyğəmbərlər, 30).

Müqəddəs Oxuda həyat yaradıçılığı prosesinə dair xeyli sayda ayələr var. Önəmlisi onu qeyd etməkdir ki, bu prosesin başlanğıc hərəkəti fikirdən-istəkdən işə-əmələ keçidin ifadəsi kimi şifahi əmrdən, “ol” buyuruğundan ibarətdir. Təbii ki, insan özü yaradılmış olduğundan kainatın yaradılışını təcrübədə təsdiq etmək gücündə deyil. Müqəddəs Kitabımız bildirir ki, varlıqların yaradılış sirri məhz Allahın Özünə aiddir. Və ortalığa istər-istəməz belə bir sual çıxır, bu deyilənlər barədə “dini” və “elmi” olaraq qavradıqlarımızın arasında ziddiyyət varmı?

Təbii elmlər maddənin son məqamda enerjiyə çevrilməsini vurğulayır. Fəlsəfi deyimlə, söhbət varlıq cövhərinin-mahiyyətin var olan hər şeyi əhatə edən sahədə hərəkətindən gedir. Və Tanrı sözünün güc daşıyıcısı, özü də ən ulu və mükəmməl enerji qaynağı olduğunu vurğulayan ilahi məntiqə görə, materiyanın özü də onu təşkil edən bütün ünsürlərilə birlikdə həmin bu yaradıcı “ol” mənbəyindən yaranma hissəcik, zərrəcikdir.

Astronomların apardığı araşdırmalar kainatın davamlı olaraq genişləndiyini aşkarlamışdır. Bu fikri nəzəriyyədə ilk dəfə Albert Eynşteyn irəli sürmüşdü. Belə elmi fərziyyə də mövcuddur ki, kainatdakı bütün maddələr ilkin bir atomun partlayışı ilə törənmişdir. Və həmin partlayış sonucunda yaranmış kainat genişlənməyində davam edir. Bu genişlənmə hadisəsinin Müqəddəs Oxuda yer alması həqiqətən hetrətamizdir. “Zəriyət” - Sovuranlar surəsinin 47-ci ayəsinin populyar klassik açıqlamasını bir yana qoyub hərfi tərcüməsinə baxaq: “Göyə gəlincə, Biz onu əllərimizlə qurduq. Və Biz, şəksiz, genişləndirənlərik”.

Insan ağlının sərhədləri də beləcə genişləndikcə Tanrıya yüksəliş yolları daha da asanlaşır.