|   RU  |  EN  |.....


Yaşar Nuri ÖZTÜRK

BEYYİNƏ (AÇIQ DƏLİL)

Bu sözün kökü olan «bəyan» Quranda törəmələriylə birlikdə üç yüzə yaxın yerdə keçir. Beyyinə bunlardan biri olub, yüzə yaxın yerdə işlənir. Ərəb dilində dəlil, bəlirti, açıqlıq, qətilik deməkdir.

Quran dilinin böyük ustadı Rağib İsfahani beyyinəni «ağıla və ya duyğu orqanlarına bağlı açıq dəlil» deyə izah edir. Qurani-Kərim duyğularüstü idrakın yetdiyi reallıqlara və dəlillərə də beyyinə deyir. İlahi vəhy də beyyinələr toplusudur.

Bütün peyğəmbərlər beyyinələrdir. Son rəsul da bir beyyinədir. Elə bir beyyinədir ki o «Allahdan gələn bir elçi sifətində içində ölməz mesacların olduğu tərtəmiz səhifələri insanlara oxuyur» (Beyyinə, 2-3). Quran insan, vəhy və kainat üçlüyünün bir-birinə bağlı üç kitab əmələ gətirdiyini və bu kitabların beyiinələrlə yüklü ayələrdən meydana gəldiyini dəfələrlə ifadə edir.

Quranın açıq bəyanına görə, iman da gözü qapalı bir inanma hadisəsi deyil, şüursuz qəbul deyil, bir beyyinə hadisəsidir. Bunun üçündür ki, hər şeydə nə üçün, niyə sualı vermək Quranın sadəcə icazəsi deyil, direktividir. Yenə Qurana görə, insanın həyatı da, ölümü də bir beyyinə üzrə olmalıdır (Ənfəl 42). Beyyinənin bu əvəzsiz dəyəri onu əldə etmə zamanı ortaya çıxan şübhəni islam peyğəmbəri tərəfindən uca bir keyfiyyət halına gətirib. Allahın varlığı haqqında şübhəyə düşdüklərini deyən səhabələrə Məhəmməd peyğəmbər «Bax bu, imanın özüdür ki var» deyib və Yaradıcını həmd edib ki, ona bağlı olanları şübhə ilə üz-üzə gətirir.

İslam hüququnda beyyinə isbat vasitəsi olaraq önə sürülən hər cür dəlil yox, şahid mənasında işlənilir. Və gündəmə gələn davalarda peyğəmbərimizin bu hədisi tətbiq olunur: «İddia sahibinin borcudur ki, ortaya beyyinə qoysun».

Qurani-Kərim imanı bir beyyinə hadisəsi sayarkən, inkarı, xüsusən bütpərəstliyi bir beyyinəsizlik və biliksizlik olaraq tanıdır. Ona görə, Allahı, peyğəmbərləri və ölümdən sonrakı həyatı inkar varlıq və həyatı doldurmuş olan apaçıq və saysız beyyinələri dəyərləndirməməkdən qaynaqlanmaqdadır.

<<<

 

Sayt Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına
Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə yaradılıb.

OXUMALI

"Mədəniyyətlər arasında qlobal müharibə haqda proqnozlar bir tikə çörəyini itirməkdən qorxub yeni düşmən obrazı axtaran peşəkar ekspertlərin
işidir"
>>>

"Sevgidə günəş kimi ol, dostluq və qardaşlıqda axar su kimi ol, hər nə olursan ol, ya olduğun kimi görün, ya göründüyün
kimi ol!
" >>>



Copyright © 2011 Vasif Sadigli. All rights reserved. Bütün haqları qorunur.