|   RU  |  EN  |.....


Yaşar Nuri ÖZTÜRK

BƏSİRƏT

Qurani-kərimin duyğular üstü baxış, sezmə, görmə qüdrəti olaraq tanıdığı bəsirət (cəmi «bəsair», bax.: Ənam 103-104; Qiyamət 14) görmək, görməyi asanlaşdıran işıq, görmə vasitəsi mənasındakı «bəsər» kökündən törəyib. Quran bu anlayışı kəllə gözü mənasına gələn «bəsər» (cəmi əbsar) sözü ilə bərabər də işlədir.

Bu məqamda kəllə gözünün insana, bəsirətin Allaha izafə edildiyi diqqət çəkir. İslam alimləri bundan çıxış edərək bəsirəti qəlb gözü kimi mənalandırıblar. İslamın bir mənada qəlb gözünü işlətmək və inkişaf etdirmək qurumu olan təsəvvüfdə bəsirət belə dəyərləndirilir: «Bəsirət qəlbin baxma və görmə gücü olub, ilahi işıqla aydınlanır və varlığın iç sirləri onunla əldə edilir».

Bəsirət barədə izahları diqqətə alaraq bunları deyə bilərik: Bu görmə gücü duyğularla bağlı riyazi idraka qarşılıq Yaradıcı Qüdrətdən qaynaqlanan və sonsuzu əldə edən bir idrakdır. Başqa bir ifadə ilə, idrakın bu ucalığa çatmış şəklidir. Quran insanı da öz içinə çevrilmiş bir bəsirət olaraq tanıdır və beləcə insanın iç dünyasının incəliklərini ancaq duyğular üstü bir idrakla qavramağın mümkünlüyünü diqqətə çatdırır.

Quran bəsirətlə eyni anlamda qəlb və lübb (cəmi əlbab) terminlərini də işlədir.

Sonsuzu əldə edən idrakın insanı gerçək insan edən güc olması yönündəndir ki, bütün nəbilər bəsirət sahibi olublar.

Bütün varlıq və oluş da, hətta ilahi vəhy də bir bəsirət sərgiləyir: «Haqqa üz tutan hər qulun gözünü, könlünü açmaq və ibrət almasını təmin etmək üçün...» (Qaf 8).

Mövlana insanı bir bəsirət keyfiyyəti olaraq qiymətləndirərək belə deyir: «İnsan gözdür, qalanı dəridən ibarətdir. Göz isə Dostu, yəni Allahı görən gözə deyilir» («Məsnəvi», beyt 1405).

<<<

 

Sayt Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına
Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə yaradılıb.

OXUMALI

"Mədəniyyətlər arasında qlobal müharibə haqda proqnozlar bir tikə çörəyini itirməkdən qorxub yeni düşmən obrazı axtaran peşəkar ekspertlərin
işidir"
>>>

"Sevgidə günəş kimi ol, dostluq və qardaşlıqda axar su kimi ol, hər nə olursan ol, ya olduğun kimi görün, ya göründüyün
kimi ol!
" >>>



Copyright © 2011 Vasif Sadigli. All rights reserved. Bütün haqları qorunur.