Lider despotizminin olduğu məclislərdə demokratiya üçün tək açıq qapı bütün seçimlərin gizli səsvermə yolu ilə müəyyənləşməsidir. Türk millətinin ana problemi iplərin gerçəkdə demokratiya istəməyənlərin əlində olmasıdır. Bu cəmiyyət, əcəba, insan haqları və demokratiya məsələsində yarğıtay başqanı kimi düşünən birini prezident kimi görə bilməyəcəkmi önümüzdəki illərdə? Ya demokratiya, ya köləliyə davam: yüz illərdir olduğu kimi.
Dərdini dili bağlandığına görə anlada bilməyən əli ilə anlatmağın çarəsini axtarar. Əlini də bağlasanız, sizə nə deyərlər? Bəs faşizm nədir? Örtülü faşizm necə olur?

Demokratik cəmiyyətlərdə ictimai mühit etiqad azadlığını məhdudlaşdıra bilməz.

Siyasətlə maraqlanmamaq hüquqsuzluğu mənimsəmək, ya da qəbul etmək deyil. Hər insanın hüququ var və hər insan bir başqasının hüququna hörmət etmək məcburiyyətindədir, eyni hüquqa sahib olmaq üçün. Hüququn olmadığı yerdə insanlar arasında «hər şey məqbuldur» anlayışı inkişaf edir. Bunun nəticəsi o cəmiyyətdə meşədəki qanunların keçərli olmasıdır.

İnsanların əməllərindən şikayət edəndən qabaq o cəmiyyətdə hüququn var olub-olmadığına baxın.

«Etiqad azadlığı» demək fərdin inandıqlarını başqalarının haqlarına təcavüz etmədən istədiyi qədər yaşaması deməkdir. İnancın tələb etdiyini yaşamaq isə hüququn olmadığı cəmiyyətlərdə mümkün deyildir.

Demokratik cəmiyyətlərdə...

İnanc azadlığını «ictimai mühit» məhdudlaşdıra bilməz!

Dövlət milləti təhkim üçün deyil, millətə xidmət və fərdlərin haqlarını qorumaq, onlara xidmət etmək üçün vardır.

Dövlətin deyil, Millətin Məclisi var!

Demokratik dövlətlərdə vətəndaşlar bürokratların nökəri deyil!.

İnsan kimi yaşamaq fərdlərin inandıqlarını başqalarının inancına qarışmadan azadcasına yaşamaları ilə mümkündür.

Əlbəttə, bütün bunlar demokratiya ilə idarə edilən ölkələr üçün keçərli kriteriyalardır.

İnsanların oxumaq haqqının əllərindən alınması ümumi insan haqları, azadlıq və demokratiya ilə bir araya sığmaz

Necə izah edim, Rəsulun (Məhəmməd peyğəmbər) dəxi insanları məcbur etmə səlahiyyəti yox ikən, dinin vacib bildiklərini insanlara icra etdirməyə məcbur etməyə çalışanlara dində yer olmadığını?

Necə anlada bilərəm inancına görə başını örtən gənc insanların oxuma haqlarının əllərindən alınmasının ümumi insan haqları, azadlıq və demokratiya ilə uyğun gəlməyəcəyini?

Necə izah edim təqlidlə dini qəbul etməyin, filankəsi və ya fəhmənkəsi təqlid edib, məsafə qət etmənin mümkünsüzlüyünü, hər kəsin ayrıca öz ağlı ilə öz yolunu cızmasının lazım olduğunu?

Allah Rəsulundan başqa kimsəyə TABE olunmamasının lazım gəldiyini, hər kəsin başqalarının fikirlərindən istifadə edib, nəticədə öz məntiqi ilə yolunu cızmasının gərək olduğunu, ölümdən sonra yanlış qərara tabe olmağın üzürlü səbəb olmayacağını necə anlada bilərəm?
Demokratiya islamın gərəyi və nəticəsidir! Demokratiya olmayan yerdə islam idarəçiliyi yoxdur

Səltənət və ya diktatorluq olan yerdə islam tətbiq olunmur demək. İslam etiketinin demokratiya olmayan recimlərə etiketlənməsi onları islam idarəçiliyi olan recimlər etməz. Cümhuriyyət idarəsi demokratiya deyil. Sovet və ya İran İslam Cümhuriyyəti. Bunlarda demokratiya olmadığı üçün islam dini gərəyi olan recim yoxdur deməkdir. Adı islam olsa belə.

Demokratiya islamın gərəyi və nəticəsidir. Çünki hər kəs öz fitrətinin gərəyini yaşayacaq. Xarici məcburiyyət ilə bunu dəyişdirmək mümkün deyil. Dini təzyiq və məcburiyyət isə insanı öz rəhbərlərinə və Allaha qarşı riyakar edəcək. Münafiq olacaq bu vəziyyətdə. Bu isə sonda saatlı bombaların əmələ gəlməsindən başqa bir şeyə yol açmaz.

İnsan olmağın ilk şərti insanların öz fitrəti üzrə, demokratik bir yaşam içində, hər cür məcburiyyətdən uzaq şəkildə öz qabiliyyət və istedadlarına görə yaşamalarına hörmətlə yanaşmağı öyrənməkdir. «Mərhəmət etməynə mərhəmət olunmaz» ilə «Zərər verəni öldürün» şəklindəki Rəsulullah açıqlamalarını yaxşı dəyərləndirmək lazımdır. Xatıladığıma görə, əqrəbdən söz düşüb, «öldürə bilərikmi?» deyə soruşulanda bu söylənilib. Yəni bu, bir başqasının həyatına zərər verən zərər verməz bir hala gətirilir deməkdir!

Elə isə, islam dininə görə, sistem insanların başqalarına zərər vermədiyi müddət ərzində istədiklərini edə bilməsi əsasına görə qurulmalıdır. Bu olmadan insan etdiyindən məsul tutulmaz, mükafat da ala bilməz. Hər kəs öz fitrəti üzrə yaşayacaq və yaşadığının nəticəsinə də yetişəcək.

Dində məcburiyyət yoxdur

Mətbuat Şurasının sədri və „Hürriyyət“in baş yazarı hörmətli Oqtay Ekşi 15 dekabr 1995-ci il tarixli yazısında aşağıdakı mətni qaynaq kimi götürərək islam dinində məcburiyyət olduğunu iddia edir: Əbürrəhman Dilipak „İslam çağımızın tələblərinə cavab verə bilərmi?“ adlı yazıda deyir: „İslamı demokratiya ilə, liberalizmlə, rasionalizmlə açıqlaya bilmərik. İslam demokrat deyildir, rasionalist də deyildir. İslamın öz dəyərləri, ölçüləri vardır... Dində məcburiyyət yoxdur, fəqət islamda vardır. Bir insan bu müqavilənin altına imza atıbsa, (islamı qəbul edibsə) və bunlara uymursa, cəzalandırılır. Məsələn, müsəlman qadın başı açıq gəzə bilməz, cəzalandırarlar. Müsəlman olduğunu deyən kəs oruc yeyə bilməz. Hər uşaq 18 yaşına çatana qədər dindən çıxa bilər. Amma bu vaxta çatandan sonra dindən çıxarsa, öldürülər“.

Bizə görə, islamı tənqid edən hörmətli Ekşi və başqa yazarların ən böyük xətası oricinal dəyər və hökmləri ilə islamı bilməmələridir. Ağızdan eşitmə, ətrafdan gələn boş sözlərə görə islam belədir demələridir.

İslamın oricinal Kitabının hökmünə görə, „Dinin tətbiqində məcburiyyətə yer yoxdur!“ Ayədəki „ikrah“, yəni məcburiyyət kəlməsi „fiddin“ ifadəsilə birləşərək dinin tətbiqi ilə əlaqəli olduğunu vurğulamaqdadır. Bunun „dinə girməsi üçün məcbur edilməz, amma girmişsə, məcbur edilər“ kimi yanlış izahı dindəki sistemin anlaşılmamasından irəli gəlir. Quran hökmünə görə, heç kim din içində hansısa qaydaları həyata keçirmək, tətbiq etmək üzrə məcbur edilə bilməz.

Niyə?

Èñëàì äèíèíÿ görÿ insanlardan istənən ilk xüsus səmimiyyət, ixlas, işi ürəkdən icra etməkdir. Nümayiş və ya riya üçün icra edilən bəyənilmir. İslamın əsas mübarizə apardığı işlərdən biri münafiqlikdir. Yəni daxildə başqa olduğu halda, hansısa səbəblə inandığının əksinə bir davranış ortaya qoymaqdır. Yəni ürəyi istəmədən birisinin namaz qılması, oruc tutması və ya başını örtməsi onu imanlı etməz, əksinə münafiqlər sinfinə daxil edər.

Amma bu fərdin ən azı bəlli bir imanı varsa, amma buna baxmayaraq, bəzi işləri icra edə bilmirsə, bu fərd heç olmasa, imansız deyil.

Biz bu adamı istəmədiyi işlərə məcbur etsək, o da məcburiyyət üzündən bu işləri icra etməli olarsa, bu halda biz onu münafiq etmiş oluruq. Yəni az da olsa imanı olan bir adamı münafiq vəziyyətinə salırıq. Bunun vəbalının altından qalxa bilmərik.

Bu səbəblədir ki, dinin tətbiqində məcburiyyət yoxdur. Quran hökmünü, islamın sistemini anlayan bir kəs başqasını məcbur etməz.

İslamı tənqid edənlərin öncə bu xüsusu çox yaxşı anlamaları lazımdır.

İslamın təməl əsaslarına görə (sonrakıların zənlərinə görə qoyduqları hökmlərə görə yox) Qurandakı bütün təkliflər məcburi deyil, fərdin öz arzusuna görədir. Fərd bunlardan istədiyi qədərini yerinə yetirər və qarşılığını da alar. Etmədiklərinin nəticəsinə də ölümdən sonra qatlanmalı olar. Dünya həyata keçirmə meydanı, ölümdən sonrakı həyat isə əməllərin nəticəsi ilə qarşılaşma yeridir.

Məcburiyyətin islam dinində olmaması, insanları bu məsələdə məcbur etməyin dinə uyğun olmayan bir davranış olmasını görün dəyərli təfsirçi Elmalılı Həmdi Yazır «Haqq dini Quran dili» əsərində necə izah edir: «Dinin mövzusu əfali-iztirariyyə (məcburi əməllər) deyil; əfali-ixtiyariyyədir (fərdin öz arzusu ilə)... Buna görə ikrah (məcburiyyət) dində mənhidir (yasaqdır).

Bəlkə, aləmdə məcburiyyət ola bilər, amma dində, dinin hökmündə, dinin dairəsində olmaz və olmamalıdır. Dinin şəni məcbur etmək deyil, bəlkə, məcburiyyətdən qorumaqdır. İslam dininin hakim olduğu yerdə məcburiyyət olmaz və olmamalıdır!

Məcburiyyət ilə olan işdə dinin vəd etdiyi savab olmaz. Razılıq və hüsni-niyyət olmayınca, heç bir əməl ibadət olmaz.

Məcburiyyət ilə etiqad olmaz. Məcburiyyət ilə qılınan namaz namaz deyil, oruc da həmçinin, həcc də eləcə.

Bundan başqa, bir kimsənin digərinə təcavüz edib hər hansı bir işi məcburən etdirməsi də caiz deyil. Xülasə, islam hökmü altında hər kəs öz işini öz ixtiyarı ilə icra etməli, məcburiyyətsiz yaşamalıdır». (1-ci cild; səh. 860-861)

Ağalarını seçməkdən vaz keçən cəmiyyətlər müstəqilliyi və azadlığı yaşayarlar

İnsanlar düşünə bilmirlərsə, haqsız deyillər!

Biz bilikləri uşağa verir, «bunu əzbərlə, «beş» verim» deyirik. Əgər bir kəlməni ötürərsə, «3» veririk, ya da «2» verib sinifdə saxlayır, sonra da «niyə düqşünən bir gənclik yoxdur?» deyirik.

Körpə çağından o beyinləri əzbərçiliyə proqramlayırsınız, sual verməyi qadağan edirsiniz, daha sonra nə gözləyəcəksiniz?

Düşünən insan kiçik yaşdan sual verməyə, düşünməyə təşviq edilməklə əldə edilir.

Amma nə məktəbdə, nə də dində sual vermək, haşa günahdır, yasaqdır, sayğısızlıqdır.

Bir bilənin yanına getdiyin zaman, orda çəkinin, sual verməyin, ayıbdır. Otur, dinlə, get!!!

Sonrasında nə gözləyirik ki?!

Müstəqil düşünmək isə kiçiklikdən etibarən düşünməyə və araşdırmağa yönələn beyinlər üçün mümkündür.

Ağalarını seçən cəmiyyətlər ağalarının qulu olaraq yaşayarlar, onlar düşüncə müstəqilliyindən məhrumdurlar.

Ağa seçməkdən vaz keçib, öz vəkillərini seçən cəmiyyətlərsə azadlıq və demokratiyanı yaşayarlar. Onlar yer üzündə üfüqlər fəth edib gələcəyə yolçuluqlarını davam etdirərlər. Müstəqil düşüncə önyarğısız və stereotiplərin təsiri altında qalmayan düşüncədir.

Rahat sual verən düşüncədir!