«Etika ilə siyasəti bir-birindən ayıranların nə ondan, nə də bundan xəbəri var»
U.Çör.çil

Son ayların ən gözlənilməz olaylarından biri və şübhəsiz ki, birincisi Danimarka mətbuatından başlayaraq bir sıra Qərb kütləvi informasiya vasitələrində uca peyğəmbərimizə həqarət edilməsidir. Milyarddan artıq insanın heysiyyatına toxunan bu hərəkət, təbii olaraq, böyük hiddət doğurdu. Və bu karikatura olayı, qələmə verildiyi kimi, Qərbin sərhədsiz söz azadlığnın təzahürü, bizim ona olan münasibətimiz isə söz azadlığını anlamamaqdan gələn təpki deyildi. Bu, bir sıra siyasi dairələrin və onlara bağlı KİV-lərin məkrli bir planının tərkib hissəsi, davamlı bir layihənin növbəti addımı idi.

YENİ QÜTB AXTARIŞI

Əslində hər şey ikiqütblü dünyanın kollapsından başladı. Sosializm düşərgəsi tarixin arxivinə göndəriləndən sonra Qərbin ikincü qütb axtarışı başlanıldı. Təbii olaraq formalaşan ikinci qütb isə elə formalaşma mərhələsində qarşı tərəfin razılığını almadı və dağıdıldı. Rusiya, Çin, İndoneziya, Hindstan kimi böyük dövlətlərin Qərbə qarşı blok yaratmaq istəyi İndoneziyanın cəzalanması ilə yekunlaşdı. Onillərlə sosializm düşərgəsinə qarşı mücadilədə Qərblə əməkdaşlıq etmiş və bu üzdən də daim müttəfiq kimi sevilən Suxarto üzünü Şərqə tutan kimi «məlum oldu» ki, o, diktator və korrupsiyaçıdır. Analoci başağrıları başqa müttəfiqlər üçün də ola bilərdi. Onların bir daha düşünüb-daşınmaq şansı vardı. Mütəffiqlər bu zamanı yaxşıca qiymətləndirib «ağıllı» qərar çıxarmağı bacardılar. Beləliklə, yeni qütb ideyası iflasa uğradı. Və Qərb özü üçün hədəf «sifariş verdi». Bu, islam idi.

İSLAM MONOLİT BİR TƏŞƏKKÜL DEYİL

İslamın ikiqütblü dünyada bir tərəf olması obyektiv amillərləmi şərtlənir? Qətiyyən yox. Bir dünya dini və sivilizasiyası kimi islam gerçəkliyi dini rəngarəngliklə səciyyələnir. Burada sünnilik və şiəlik cərəyanlarını, müxtəlif konfessiyalar və saysız-hesabsız təriqətlər var. Bütün müsəlmanları eyni dünyagörüşü birləşdirsə də, bu, islamı bir monolitə, xüsusən də təhlükəsizlik siyasəti nöqteyi-nəzərindən əhəmiyyəti olan bir simaya çevirmir. İstər indi, istərsə də gələcəkdə 55 islam dövlətinin vahid islam sivilizasiyası halında bir araya gəlməsi mümkün deyil. Amma Qərb üçün İslamın başqa cür təqdimi – onun demokratik dünya, xüsusən də Qərb dövlətləri üçün təhlükə yaradan bir qüvvə olması imici xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Təhlükəsizlik siyasəti məsələsinin islam dövlətləri və ya sivilizasiyasına yönəldilməsinin nəticəsidir ki, son illər «islam» və «fundamentalizm» sözləri bir yerdə anılır.

FUNDAMENTALİZM BÜTÜN DİNLƏRDƏ VAR

Sivilizasiyalar arasında fərqlərin siyasiləşdirilməsi məsələsi qlobal xarakter daşıyır və bu, bütün dünya dinlərində var. Və onun bütün növləri, necə deyərlər, «bir bezin qırağıdır».. Bu sahə ilə az-çox maraqlananlar xristianlıqda Olster fundamentalizmi, ABŞ-da protestant xristianların fundamentalizmi, bundan başqa, Qvatemala adventistləri, İtaliyada «Comunione e Liberpzione» təşkilatı var. Hindistanda bir-biri ilə bağlı olan üç hinduist fundamentalist təşkilatı mövcuddur. RSS və ya Könüllülərin Milli Birliyi, VHP və ya Ümumdünya İndus Cəmiyyəti, BCP və ya Hindistan Xalq Partiyası. Yəhudilikdə «Quş Eminum», «Kax» təşkilatı, «Xabad», «Xarodi», buddizmdə Şri-Lankadakı «Sinhal Maha Sabha» təşkilatı, Yaponiyada «Meydzi» sintoist funtamentalistləri və s.

Əgər gerçək maraq bütün fundamentalzm təzahürlərinə qarşı mübarizədirsə, onda fundamentalizmin islamla eyniləşdirilməsi yenə məqsədəuyğun deyil. Çünki bu, «islam» sözü arxasında gizlənənlərə böyük xidmət olar ki, islam diasporunu özlərinin siyasi fəaliyyətlərinin səhnəsinə çevirsinlər və bütövlükdə islam adından danışsınlar.

«CİN»İN KUZƏDƏN ÇIXMASI

İslama böhtan atanların çalışdığı məsələlərlən biri də islam və terrorçu anlayışlarının bir assosiasiya olunması istəyidir. Elə son karikatura olayı da bu düşüncənin birbaşa nəticəsidir. Amma çoxlarına bəllidir ki, Yaxın Şərqdə «islam» sözünü adında daşıyan terrorçu təşkilatlar məhz Qərbin əli ilə yaradılıb. Bu, dünyanın kapitalzm və sosializm düşərgələrinə bölündüyü zamanlara təsadüf edir. Kommunizm ideologiyasının Kuba, Çili, Vyetnam kimi ölkələrə çatması və tərəfdar toplaması, Laos, Kamboca, Yaxın Şərqdə isə Yəmən, Misir və s. ölkələrlə sıcaq münasibətlərin yaranması Qərbi müxtəlif tədbirlər görməyə məcbur edirdi. O vaxt müsəlmanlar arasında kommunizmə meyl yaranmasına mane olmaq və Yaxın Şərqdə Sovetlərin möhkəmlənməsinə əngəl olmaq üçün müsəlmanlar arasında SSRİ-nin ateist ölkə olması və kommunistlərin hakimiyyətə gəldiyi təqdirdə, dünyəvi dövlət quracaqları hədəsi ilə Qərbin birbaşa ideoloci, siyasi, maliyyə və texniki dəstəyi ilə islam yolunda ölməyə hazır olanlardan ibarət terrorçu qruplar yaradılırdı. Bipolyar dünyanın sonu bu təşkilatları maliyyə dəstəyindən məhrum etdi və onlar yeni sifarişçilər aramağa başladılar. Kuzədən çıxmış «cin» artıq onların özü üçün də təhlükə mənbəyinə çevrildi. Amma əvvəlki «patron»lar bundan da yararlanmağa başladılar. «Cin»lərin varlığının səbəbini islamın mahiyyəti ilə bağlamaq siyasəti yürüdülməyə başladı.

Elə həmin dövrdə Türkiyədə SSRİ-nin ideoloci, maliyyə və texniki yardımı ilə məşhur PKK terror təşkilatı yaradılırdı. Bu təşkilatın əli ilə indiyə kimi otuz mindən artıq insan qətlə yetirilb və onların mütləq əksəriyyəti, demək olar ki, hamıısı müəslmanlardır. Ümumiyyətlə, özünü islamçı adlandıran terror təşkilatlarının qətlə yetirdiyi adamların çoxu müsəlmandır. Amma nədənsə Qərbin məlum dairələri bu barədə danışmağı sevmir, zərərçəkmiş kimi özlərini göstərirlər.

MÜSƏLMAN TERRORÇU, TERRORÇU İSƏ MÜSƏLMAN OLA BİLMƏZ

1996-cı ilin martında Misirin Şarm əl-Şeyx şəhərində terrorizmlə mübarizəyə həsr olunmuş yüksək səviyyəli görüşdə islam dövlətlərinin başçıları öz qərbli həmkarlarının yekun kommünikeyə «islam terrorçuluğu» anlayışını salmaq cəhdlərinin əleyhinə getdilər. Bu, dəfələrlə vurğulanıb və İslam Konfransı Təşkilatının sənədlərində də birmənalı şəkildə bildirilib ki, müsəlman terrorçu, terrorçu isə müsəlman ola bilməz. Bir sözlə, ben Ladenlər, taliblər, daha kimlər, kimlər (onları Qərbdən olan müəllimləri daha yaxından tanıyır) islamın bətrından çıxmayıb.

QURULTAY İSLAM ÖLKƏLƏRİNİN TƏKİDİ İLƏ YASAQLANDI

Avropa kütləvi informasiya vasitələri istisnasız olaraq «islam» fundamentalistlərinin terror aktları haqda məlumatlar yaysalar da, islamı fundamentalizm və terrorizmlə eyniləşdirmək kimi riyakar siyasət, yaxşı ki, Qərbin özündə çoxları tərəfindən qəbul olunmur. Almaniyanın Gettingem Universitetinin professoru Bassam Tibi bu məsələ ilə bağlı yazır: «İslam dünyasında hələ onu da unutmayıblar ki, aktiv şəkildə terrorla məşğul olanların çoxu Əfqanıstanda müharibə zamanı Amerikanın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi tərəfindən hazırlanıb. ABŞ-da «islam təhlükəsi» haqda danışa-danışa amerikalılar bu müharibənin elə əvvəlində Pakistan xüsusi xidmət orqanları tərəfindən ən radikal və dözümsüz fundamentalistləri - taliban hərəkatını dəstəkləyirdilər. İndi taliblər artıq ABŞ-la münasibətləri kəsiblər, necə ki bundan əvvəl bunu «ərəb əfqanları» eləmişdi...» Elə həmin müəllif maraq doğuran daha bir faktı diqqətə çatdırır: «Adında «islam» sözünü daşıyan terror təşkilatları «İslam İnternasionalı» adlı təşiklat yaratmaq niyyətində idilər və onu 1996-cı ildə Londonda reallışdırmaq istəyirdilər. Yalnız Misirin və digər ərəb ölkələrinin davamlı təzyiqləri sonucunda Böyük Britaniya hökuməti bu qurultayı yasaqladı».

«BU, MƏNİM SİVİLİZASİYAMDIR»

Amma Qərbin bir sıra siyasi dairələri üçün kimin haqlı olması önəmli deyil. Bir vaxtlar «Haqlıdır, haqlı deyil, bu, mənim dövlətimdir» prinsipi indi Hantinqtonun tərtibində «Haqlıdır və ya haqlı deyil, fərq etməz, bu, mənim sivilizasiyamdır» şəklində həyata keçirilir. Hədəf isə Qoca Şərqdir. Zəngin karbohidrogen ehtiyatları müqabilində milyonlarla insanın kasıblıq həddində yaşadığı bir coğrafiya. Beləliklə, bizim portret cizgilərimiz belə müəyyənləşir: fundamentalist, terrorçu, ekstremist, demokratik dəyərlərlə uzlaşmayan... Əslində, güman etmirəm ki, bir sıra aparıcı Qərb dövlətləri rəsmilərinin müsəlman dövlətlərində demokratik, xalq iradəsinə söykənən hakimiyyət formalaşmasında marağı ciddidir. Bəlkə də, istəyirlər ki, dünyada hər kəs Şərqə üzünü tutanda görsün ki, Hikmət Hacızadə demiş, bir padşah oturub, yanında da oğlu. Azərbaycan nümunəsində bunun belə olduğunu gördük. Bütün bunlardan sonra adam fikirləşir ki, Şərqdə demokratiya yolu seçmiş Türkiyə, güclü iqtisadi inkişaf keçirən Malayziya kimi örnəklər Qərb siyasi dairələrinə, ən nəzakətli adamların təbiri ilə desək, könül xoşluğu vermir, əksinə, bu ölkələr nə qədər sıxıntıda olsa, daha məmnun olarlar. İmkan qazanarlar ki, «arqument»lərinə daha bir paraqraf əlavə etsinlər: «Müsəlmanlar demokratiya yolunu mənimsəyə bilmirlər».

HİDDƏTİMİZİN MONİTORİNQİ

Uca peyğəmbərimizə ünvanlanan təhqirə, təbii ki, bütün islam dünyası çox sərt reaksiya verdi. Amma düşünürəm ki, bu məsələdə hiddətimizdə nə qədər haqlı olsaq da, əməllərimizdə də Quran prinsiplərinə sadiq qalaraq – «pisliyi özündən kənar edəndə bunu ən yaxşı üsulla et» ayəsini əsas tutaraq hərəkət etməliyik. Səfirliklərin yandırılması, dini mənsubiyyətinə görə kiminsə incidilməsi faktları olmasa yaxşı olardı. Bu işdə günahı olmayan kəsləri hədəfə almaq olmaz. Bundan başqa, bizim sərt reaksiyamızdan da Qərbdə bizim ziyanımıza istifadə edəcəkləri şəksizdir. Ağıllı adamlar hər şeyi düzgün qiymətləndirsə də, bu, obıvatellərin yaddaşında mənfi bir iz buraxacaq. Hər halda, ölkəsinin səfirliyi, dövlət bayrağı təhqir olunub. Azərbaycanda tolerantlıq örnək olacaq həddə, bəs deyincədir. Bu, çox gözəldir. Amma təəssüf ki, bir sıra yazarlar bu karikatura məsələsinə etiraz edəndə hədəfdən yayınır, günahkarları yox, bütövlükdə Qərbi hədəfə alırlar. Qəzetlərdə «şərəfsiz Avropa toplumu» kimi xoşagəlməz ifadələrin yer alması təəssüf doğurur. Əslində, bu ssenarini quranların əsas hədəflərindən biri, heç şübhəsiz ki,i bizim reaksiyamızdan yararlanmaq və Qərb toplumunun dəstəyini almaq idi.

«NƏNƏ, BƏS SƏNİN DİŞLƏRİN NİYƏ BELƏ UZUNDU?»

Bəli, islamın düşmən və barbar obrazı Qərbin bir sıra üzdəniraq siyasilərinə hava və su kimi lazımdır. Arada bir düşünürsən ki, əslində 11 sentyabr da, digər terror hadisələri də bu qüvvələrin işinə daha çox yarayıb. Axı Şərqin təhlükə mənbəyi olduğuna gərək öz xalqını inandırasan. 11 sentyabrdan sonra əvvəlcə beynəlxalq ictimai rəy ben Ladenin, bir qədər sonra «əl-Qaidə»nin, sonra Əfqanıstanın, daha sonra İraqın əleyhinə səfərbər olundu. Bununla da kifayətlənilmədi. Artıq dairə bir qədər də genişləndirilib. Çünki sözügedən siyasi qüvvələrə islam sivilizasiyasını təhlükəsizlik siyasətinin hədəfi seçməkdə haqlı olduqlarını sübut etmək üçün dəlillər lazımdır. Və bununla da öz militarist, müstəmləkəçi siyasətlərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Bu yerdə məşhur «Qırmızı papaq» nağılı yada düşür. Nağılı bir az dəyişsək, belə bir mənzərə alınır: Nənə cildinə girmiş canavar öz sifətinə məsum görkəm verməyə çalışır. Nəvənin (Qərb cəmiyyətinin): «Nənə, bəs sənin dişlərin niyə belə uzundu?» sualına «nənə» (canavar-rəsmi dairələr) belə cavab verir: «Əziz balam (xalqım), bu uzun və iti dişlər səni islamdan qorumaq üçündür».

NƏHAYƏT

Qərbdə hakimiyyət süngü ilə saxlanmır. Ölkənin yiyəsi azad və fəal vətəndaşlardır. Təhlükə haqda təsəvvürlər lazımdır ki, demokratiyanı yaymaq və ya milli təhlükəsizliyə təhdidi aradan qaldırmaq adı ilə əslində karbohidrogen ehtiyatlarını ələ almaq və ya geosiyasi balansı öz xeyrinə pozmaq üçün məsum insanların başına bombalar yağdıranda Qərb toplumunun təpkisi ilə qarşılaşmasınlar. Məqsəd budur. Qərb deyəndə biz həmişə insan azadlığını düşünmüşük. Amma bu azadlığın «razmeri» haqqında təsəvvürlərimiz bitkin deyilmiş. Qərbin bəzi siyasi dairələrinin və onlara bağlı mətbuat orqanlarının təfsirində bu anlayışa həm də bütöv bir sivilizasiyaya böhtan, milyarrdan artıq insanın heysiyyatını təhqir və güclülərin zəifi əzmək, böyük balığın kiçikləri yemək azadlığı da daxil imiş. Yazını ünlü siyasətçi Uinston Çörçilin bir kəlamı ilə bitirmək istərdik: «Etika ilə siyasəti bir-birindən ayıranların nə ondan, nə də bundan xəbəri var»